VOORAF
Er wordt wel eens gezegd dat we allemaal in hetzelfde schip zitten. Maar dat klopt niet. We zitten in dezelfde storm, nl. de coronacrisis, maar niet in dezelfde boot. De ene trotseert de storm op een luxejacht, de andere vanop een roeiboot. En daartussen in varen nog veel andere boten. Sommigen genieten op volle zee anderen moeten hun schip verlaten en hun reddingsboei uitgooien. Neen, in deze tijden van crisis zijn er heel verschillende ervaringen en noden. Iedereen beleeft zijn reis. Hoog tijd om noden in kaart te brengen en actie te ondernemen zodat we iedereen op zee zo goed mogelijk doorheen deze storm kunnen loodsen.
De Gentse verenigingen waar mensen in armoede het woord nemen (Jong Gent In Actie, Beweging van Mensen met een Laag Inkomen en Kinderen, SIVI en De Zuidpoort) willen in deze Corona-crisis signalen en aanbevelingen meegeven aan beleidsmakers en maatschappelijke actoren. In het volgende punt van deze nota staan de zaken waar volgens ons sterkst moet op ingezet worden.
Deze bundel wordt ook mee gevoed door de partners van het wijkactieteam XL Dampoort (straathoekwerk, dienst ontmoeten en verbinden, vzw JONG, LDC Wibier, sociale regisseur en de wijkregisseur) en de wijkpartners uit Nieuw Gent.
Regelmatig komt er een update van onderstaand overzicht.
We willen vooral een oproep doen voor structurele maatregelen. In deze crisistijden is inzet op materiële hulp nodig en wenselijk, maar er is meer nodig op diverse levensdomeinen bij mensen die in armoede leven.
Tegelijk willen we de vele initiatieven en nieuwe vrijwilligers danken voor hun steun in deze moeilijke tijden.
________________________________________________________________________________________________________________
WAAR DIENT GENT STERK OP IN TE ZETTEN?
De Gentse verenigingen waar mensen in armoede het woord nemen vragen de Stad Gent om op volgende cruciale domeinen het verschil te maken:
We roepen OCMW-medewerkers op om proactief en outreachend aan de slag te gaan richting alle cliënten. Noden dienen snel gedetecteerd en aangepakt te worden. Vele mensen en hun noden blijven nu onzichtbaar.
Er is nood aan een relanceplan waarin structurele maatregelen voor mensen in armoede opgenomen worden. De focus op materiële hulpverlening tot nu toe was en blijft nodig, maar er dient op andere domeinen fors ingezet te worden:
Eerst en vooral is de inkomenssituatie van vele mensen door deze crisis nog slechter geworden. We zien mensen die budgetmeters niet meer opladen, mensen waarbij de werkloosheidsuitkering nog altijd niet gestort is, …
De huisvestingssituatie: vele mensen stonden op het punt te verhuizen en wachten nu op duidelijkheid. Tegelijkertijd dient het nijpend tekort van kwaliteitsvolle en betaalbare woningen op de Gentse woningmarkt stevig aangepakt te worden.
Het aanpakken van het sociale isolement waarin vele mensen in armoede nog meer terecht gekomen zijn.
Richting partners (bv. sociale huisvestingsmaatschappijen, CAW, …) kan de stad proactief oproepen om sterk in te zetten op oplossingen voor onderstaande signalen.
De Gentse armoedeverenigingen willen dan ook graag sterk betrokken worden op het vormgeven van dit relanceplan. Vanuit de ervaringen van mensen in armoede kan hierop advies gegeven worden zodat de genomen maatregelen effectief terechtkomen bij zij die het nodig hebben.
SIGNALEN EN AANBEVELINGEN PER DOMEIN
COMMUNICATIE
Wanneer in tijden van crisis noodmaatregelen afgekondigd worden, dan is het van uitermate belang deze te vertalen enerzijds in eenvoudige, duidelijke mensentaal en anderzijds in zoveel mogelijk talen. Het is van uitermate belang dat deze info vanuit 1 betrouwbare bron zo snel mogelijk verspreid wordt en online ter beschikking blijft. Bij elke update van de maatregelen, moet de info op een gelijkaardige manier ter beschikking blijven. Als verenigingen hebben we hier sterk op ingezet (https://dezuidpoortgent.be/corona-info/), maar eigenlijk is dit een taak die de overheden dienen op te nemen.
Er is nood aan een duidelijk en volledig overzicht van de diensten waar mensen in armoede beroep op kunnen doen in deze Corona-tijden (hoe werkt elke dienst op dit moment, welke zijn open, waar kunnen daklozen naar toe, waar kan men zich goedkoop gaan wassen, …). Dit overzicht dient dagelijks een update te krijgen. Dit is zowel voor de mensen zelf als voor de organisaties rondom hen van belang. Zo wordt de dienstverlening die er wel is voldoende gecommuniceerd.
In tijden van crisis zitten mensen met heel wat praktische vragen: wat moet ik doen met mijn papieren in het kader van technische werkloosheid, kan ik mijn budgetmeter nog opladen, …? Het is belangrijk dat deze info gebundeld en publiek gemaakt wordt. Het is ook aan te raden om een centraal nummer te voorzien waar mensen voor allerhande praktische vragen terecht kunnen.
Met mondjesmaat worden er lokale, Vlaamse en federale tegemoetkomingen afgekondigd ter ondersteuning van mensen in een kwetsbare positie. Mensen hebben heel wat vragen over de voorwaarden, aanvragen, … Het is belangrijk dat deze info gebundeld wordt, online ter beschikking staat en door alle mogelijke hulpverleners zoveel mogelijk proactief tot bij de mensen gebracht wordt. Omgekeerd is het aangeraden om een centraal telefoonnummer te voorzien waar mensen omtrent deze materie allerhande vragen kunnen stellen.
Er dient stevig ingezet te worden op mensen zonder internet. Enkel belrondes en rondgangen in wijken bieden hier soelaas. Er is ook een grote groep mensen die niet geholpen is met een code voor TelenetWiFree: er is geen toestel of men kan er niet mee werken.
Dienstverlening digitaal laten verlopen is allemaal goed en wel voor iedereen die er de middelen voor heeft, begrip heeft van de digitale communicatie en ermee overweg kan. Dit pijnpunt is niet nieuw maar is sinds de coronacrisis nog harder zichtbaar.
Het aanbieden van gratis computers is een goede zaak. We willen vragen om deze computers definitief in de kwetsbare gezinnen te laten. Het lenen is een grote afknapper. Mensen in armoede willen de energie geven om dit te leren maar niet als dit slechts tijdelijk is. Men weet dat men zich dit niet zelf kan veroorloven.
Publieke diensten (bv. bibliotheken) zijn gesloten, waardoor gratis gebruik van internet en computer wegvalt. Er is nood aan zeer laagdrempelige, meertalige en preventieve informatie op maat van kwetsbare doelgroepen.
We moeten blijvend aandacht hebben om de juiste info over corona te verspreiden en te zorgen dat deze ook bij de meest kwetsbaren terecht komt.
VRIJWILLIGERSWERK
Vele vrijwilligers in kwetsbare positie zien dit wegvallen. Hun engagement valt weg maar ook een deel van hun inkomen. Voorzie in de mate van het mogelijke een vrijwilligersvergoeding voor mensen in kwetsbare positie die in Corona-tijden zaken opnemen.
Door het wegvallen van hun vrijwilligerswerk verdwijnt ook doorgaans hun sociaal contact. Zorg dat er voldoende omkadering is zodat kwetsbare vrijwilligers een zinvolle vrijwilligerstaak kunnen opnemen zodat hun isolement kan doorbroken worden.
Zorg voor duidelijke communicatie naar kwetsbare vrijwilligers over het al dan niet zicht hebben over de heropstart van hun vrijwilligerswerk.
HULP- EN DIENSTVERLENING
In tijden van crisis passen heel wat organisaties, diensten, … hun werking aan. Hierdoor zijn bepaalde diensten door vertrouwde dienstverleners plots niet meer voorhanden. Anderzijds merken we dat vele vrijwilligers, werkers met behoud van loon, … de handen uit de mouwen willen steken. Het is aan te raden om via een centraal aanvraagpunt vraag en aanbod zoveel mogelijk te matchen.
In normale omstandigheden spreken we van noodhulp onder protest. In het kader van een crisis – met een omvang als de coronacrisis – moet noodhulp één van de centrale actiepunten van het armoedebeleid zijn. Het is belangrijk dat hiervoor extra financiële middelen, voldoende capaciteit en de nodige materialen voorzien worden opdat dit op een grootschalige en hygiënische manier uitgevoerd kan worden. Het afhalen van voeding, het ontvangen van een maaltijd aan huis, … is vaak het enige extern contactmoment dat mensen hebben. Voorzie voldoende ruimte om signalen op te vangen en ze op te volgen.
Het is positief dat voedselinitiatieven momenteel open zijn. Hier raden we aan om tijdelijk meer mensen toe te laten zodat gezinnen gratis aan voldoende voedsel geraken. Het kan niet dat mensen nu bewijsstukken allerhande dienen voor te leggen. Er moet ook ingezet worden op voldoende variatie in het voedsel dat beschikbaar is in de sociale kruideniers en voedselinitiatieven.
Ondersteunende diensten als familiezorg of mobiele teams bieden vaak houvast aan mensen die het moeilijk hebben. In deze periode komen ze veel minder of niet meer langs bij de mensen. We vragen deze diensten om zoveel als mogelijk in contact te blijven met de gezinnen.
VDAB, OCMW, … dienen snel duidelijkheid te brengen over lopende procedures voor cliënten. Momenteel zit er vertraging op of is er veel onduidelijkheid over het verdere verloop. Dit zorgt voor stress bij mensen in armoede. Het zou goed zijn mensen gerust te stellen.
Niet iedereen kan makkelijk contact opnemen met de sociale diensten. Dit is immers heel moeilijk als er geen belkrediet of internet aanwezig is, bijvoorbeeld bij iemand die een referentieadres probeert te bekomen. Het is ondertussen ook gebleken dat telefonisch contact en digitale communicatie niet toereikend zijn. Anderstaligen die solliciteren voor werk via het werkpunt of die op zoek zijn naar een huis via de woonwijzer haken hierdoor af. We pleiten dan ook voor voldoende outreachende initiatieven vanuit de sociale diensten: belrondes, rondgang in de wijken, werken met pictogrammen ipv tekst, installeren van een parlofoon die verbonden wordt met een telefoon zodat mensen toch aan de deur van de sociale dienst kunnen geholpen worden …
Door de vele taken die nu op de onthaalmedewerkers van de sociale diensten terechtkomt merken we dat het heel erg moeilijk is om telefonisch binnen te geraken. We vragen aan de diensten om ondanks de maatregelen toch voldoende bezetting van personeel te voorzien opdat de dienstverlening zo optimaal mogelijk kan verlopen voor personeel als cliënt.
Psychologen en personen in geestelijke gezondheidszorg dienen proactief contact te leggen met gezinnen en personen waar ze de afgelopen jaren contact mee hadden. Velen zitten op hun tandvlees.
Bij voedsel- en andere initiatieven dient voldoende sociale begeleiding aanwezig te zijn om signalen op te vangen en ermee aan de slag te gaan.
Het is heel waardevol dat diensten voorzien in een dienstverlening met menselijk contact. We vragen hierbij wel om de dienstverlening zodanig uit te werken dat discretie kan verzekerd worden. Het schrikt mensen af om naar een onthaal te stappen omdat de afstand met de wachtenden achter hen veel kleiner is dan met de hulpverlener. Men wil dat hun verhaal bij de onthaalmedewerker terecht komt en blijft en niet bij de wachtrij.
Bankservice bij grote banken is geen evidentie. Eerst en vooral is het niet simpel om telefonisch binnen te raken en wil nu net dat de weg zijn om een afspraak te krijgen bij je bank. Het kan immers ook via hun website, maar dan moet je over een computer en de nodige kennis beschikken om op de website van een bank het juiste aanvraagformulier in te vullen. Mensen die bv hun bankkaart verloren hebben en met hun paspoort geld aan het loket willen afhalen in afwachting van een nieuwe kaart moeten over een grote portie geduld en hopelijk over een reserve aan voeding in de kast (als ze die al hebben) beschikken.
GEZONDHEID
Publieke toiletten en wasgelegenheden (douches, wasserettes) zijn voor veel mensen een noodzaak. We vragen dan ook dat deze op voldoende plaatsen en op een veilige manier opengesteld worden.
Sociaal werkers dienen in te zetten op contact met mensen en het creëren van thuisactiviteiten voor mensen. Mensen lopen de muren op, sommigen durven zich niet buiten begeven uit angst voor boetes. Het wegvallen van vrijwilligerswerk en initiatieven is voor sommigen heel lastig. Routine en beweging valt immers weg.
Er is nood aan contact binnen de gezinnen. Er zijn veel moeilijke gezinssituaties waar al conflicten waren. Zoveel als mogelijk dient er contact gelegd te worden met de leden van deze gezinnen. In sommige gezinnen was de nood al heel hoog voor de crisis. Er dienen extra crisisplaatsen te komen waar mensen tijdelijk terecht kunnen.
Belrondes en rondgangen in de wijk zijn nodig. Vele mensen komen met niemand in contact.
Door een gebrek aan inkomen overleven veel mensen op boterhammen. Er is een nood aan kosteloze warme maaltijden voor kwetsbare mensen aan huis.
Een nauwgezette opvolging door dokters van de gezondheidstoestand van mensen in armoede is noodzakelijk. Mensen houden soms heel sterk vast aan ‘blijf in uw kot’, ook als ze gezondheidsproblemen hebben.
Nood aan groen en buitenruimte: stimuleer organisaties en partners uit het verenigingsleven om hun terreinen die momenteel ongebruikt zijn open te stellen voor gezinnen die niet beschikken over een tuin. Mits enkele goede afspraken is het mogelijk een beurtrol op te stellen waarbij de maatregelen qua hygiëne en social distancing strikt nageleefd kunnen worden. Het beleid kan hen ondersteunen in het uitschrijven van een reglement en het uitwerken van een aanpak met inachtname van de richtlijnen. (ondertussen startte bijvoorbeeld De Zuidpoort met Tuinuurtje)
Nood aan rustige binnenruimte: door kleine behuizing, kwetsbare thuissituaties, … vinden studenten thuis vaak niet meer de mogelijkheid om te studeren. Dit kan een nefast gevolg hebben voor een studiecarrière en in het verlengde daarvan hun beroepscarrière en positie op de sociale ladder. Voorzie rustige binnenruimtes waar studenten in stilte kunnen studeren.
Middelengebruik of drang naar alcohol en andere verdovende middelen, begint sterk toe te nemen. We willen professionals vragen om meer outreachend te werken en ook diegenen te contacteren die al lange tijd hun verslaving onder controle hebben. Ook vragen we duidelijke laagdrempelige informatie waar en hoe men terecht kan voor hulp. Dit zowel online als offline.
Mensen stellen gezondheidszorgen uit omdat ze schrik hebben om een besmetting op te lopen in dokterspraktijken en ziekenhuizen. Er dient hier nog meer ingezet te worden om communicatie en het toeleiden van mensen met klachten.
Bij de apotheek zijn er nu al wachtlijsten om een mondmasker aan te kopen. In supermarkten zal dit enkel in grotere hoeveelheid ter beschikking zijn. Er dient dus een gratis aanbod te komen en ook een soepel omspringen met de verplichting tot het dragen als mensen niet de mogelijkheid hebben zich hierop te organiseren.
Bij het verdelen van mondmaskers vragen we om:
Eerst mondmaskers te bezorgen bij mensen in een kwetsbare situatie. Het geld dat men moet investeren in de aankoop van mondmaskers betekent minder financiële ruimte voor andere noodzakelijke kosten, zoals voeding.
voldoende gratis maskers te voorzien. Indien het om herbruikbare mondmaskers gaat, moet er rekening gehouden worden met het gegeven dat niet iedereen beschikt over een wasmachine en andere middelen om te reinigen.
Te voorzien in een duidelijke handleiding over gebruik en onderhoud van het mondmasker (bv. via pictogrammen).
Mensen die door Corona meer afval produceren dan de voorziene container dienen vrijgesteld te worden van extra betaling voor het extra afval. 7 euro extra weegt op mensen die elke euro nodig hebben.
Extra veilligheidsmaatregelen bij voedselinitiatieven zijn van belang. Toch pleiten we ervoor om zoveel als mogelijk ervoor te zorgen dat mensen in alle discretie hierop beroep kunnen doen. Door lange rijen is dit nu vaak niet mogelijk.
We zien ook mensen die afhaken bij voedselinitiatieven
omwille van de gespannen sfeer (veel mensen, lang wachten, …). We willen deze initiatieven oproepen om aan oplossingen te werken.