De jongste Algemene Vergadering van de Beweging werd afgesloten door een lezing van professor Sara Willems van UGent over de impact van armoede op de gezondheid. Om ziek van te worden.
Mooi was het niet, wat de professor te vertellen had, maar des te interessanter. Er zijn namelijk belangrijke verschillen in gezondheid tussen de diverse sociale groepen in de maatschappij. Geloof het of niet: opleidingsniveau, inkomensniveau en etnische achtergrond zijn bepalend voor een betere of minder goede gezondheid. De verschillen beginnen al van vóór de geboorte. Zwangere vrouwen in armoede met een lager opleidingsniveau gaan minder vaak naar de dokter, wat een invloed heeft op het geboortegewicht en op het aantal vroegtijdige geboortes. Die trend zet zich door tot op latere leeftijd. De opleiding van het kind heeft opnieuw invloed, kinderen in het aso eten gezonder dan die uit het bso. Het aantal mensen met een verhoogd risico op armoede en – daarmee gerelateerd – verhoogde ziektelast en vroegtijdig overlijden is aanzienlijk (en lijkt toe te nemen).
Depressies
Sociale mechanismen veroorzaken een aantal van de verschillen in gezondheid tussen sociale groepen. Meer blootstelling aan gezondheidsrisico’s, levensloopeffecten, inkomensongelijkheid, stigmatisering, minderwaardigheid en de gevolgen van ziekte dragen daartoe bij. Minder gezond eten, roken, alcohol, een woning van ontoereikende kwaliteit en/of gebrek aan comfort… Bovendien heeft het besef dat je onderaan op de sociale ladder staat, evengoed invloed op je gezondheid. Depressies zijn daar maar een voorbeeld van. Het houdt mensen algemeen tegen om naar de dokter te stappen.
Onkelinx
Wat betreft de prijs van een doktersbezoek scoort ons land slecht. Bij de dokter enkel het remgeld betalen zou als basissysteem kunnen helpen. Nu is dat enkel mogelijk voor de laagste sociale klassen, terwijl iedereen er baat bij zou hebben. Niet elke dokter doet hier aan mee, en bovendien kan men er zich voor schamen omdat men in sommige huisartsenpraktijken moet betalen aan de balie (waar de wachtzaal meestal is) en iedereen die er aanwezig is kan meeluisteren. Minister van Volksgezondheid Laurette Onkelinx (2007-2014) wou deze maatregel niet doorvoeren. “Mensen moeten zich er bewust van blijven hoeveel een doktersbezoek effectief kost” was haar uitleg. Maar net vanwege dat besef gaan mensen niet of te laat naar de dokter.
Boter bij de vis
De artsen zelf zijn meestal opgegroeid in de middenklasse of hogere klasse, zij moeten leren zich in te leven in de minder begoede klasse.
Een getuigenis van iemand uit de Beweging: “Als ik naar het ziekenhuis ga, is het eerste wat ze vragen “Heb je hier schulden?”, in plaats van “Wat scheelt er?” Ze bekijken je altijd scheef. Ik ben een alleenstaande vader die om 3 uur ‘s nachts een zwaar hartinfarct kreeg. Na vijf uur pijn lijden strompelde ik naar het wijkgezondheidscentrum, dat om 8 uur open was. Aan de balie vertelde de medewerkster dat ik mij eerst moest uitschrijven in mijn oude wijkgezondheidscentrum en me dan kon inschrijven in haar centrum. Ik zei dat ik stervende was. Er was wat paniek en voor één keer
mocht ik bij een dokter langs, die een cardiogram nam. De ziekenwagen werd opgeroepen en ik kwam op de spoedafdeling terecht. Ze hebben me direct geopereerd. Ik ben werkloos en moest daarom een attest van arbeidsongeschiktheid laten invullen door mijn huisarts. Op eigen kracht (ik ben alleenstaande en hartpatiënt) ging ik naar mijn oude wijkgezondheidscentrum. Daar kreeg ik te horen dat mijn huisarts geen consultaties meer deed omdat ze zwanger was. “We laten de brief invullen, de dokter zal je morgen bellen en we sturen je brief op”. Na een week was er nog geen telefoon of brief. Weer naar het wijkgezondheidscentrum en, ja hoor, daar was mijn brief. Naar het ziekenfonds waar ik voor gesloten deuren stond (er zijn maar drie voormiddagen zitdag). ’s Anderendaags terug naar daar, brief afgegeven. Een week later kreeg ik een brief waarin stond dat 10% werd ingehouden op de ziekte-uitkering omdat ik het attest van arbeidsongeschiktheid twee dagen te laat had ingediend. Om het verhaal kort te maken ben ik ondertussen al vijf keer naar het ziekenfonds geweest, drie keer naar andere instanties…
Hou deuren open en werk minder op afspraak. Procedures en sancties zijn ten koste van de kansarme. Het raakt mijn beschadigde hart.”
Het is niet voldoende de dingen vast te stellen. Het beleid, de prof, de onderzoekers, de medewerkers aan de balies, de kansarmen doen er goed aan in dialoog te blijven gaan. Laat de dingen die overbodig zijn achterwege, wees creatief in verandering, streef naar het dichten van de kloven voor een menswaardig bestaan voor iedereen…