Tijdens de lockdown werden digitale tools onvermijdelijk. Onze wereld werd plots nog meer digitaal. Velen zien vooral de voordelen van deze evolutie. Mensen kunnen in geen tijd aan allerlei informatie geraken. Je kan overal en op elk moment een treinticket kopen. Je staat overal voortdurend in contact met elkaar via sociale media zowel nationaal als internationaal. Maar deze digitale evolutie brengt ook uitsluiting met zich mee.
Heel wat mensen in armoede stoten op de drempels die gepaard gaan met de digitalisering. Niet iedereen is mee met de snelle evolutie en soms ontbreekt de kennis om er mee te kunnen werken:
“Ik heb een smartphone maar ik kan er geen weg mee.”
Ook financiële drempels komen naar boven: de prijs voor het aanschaffen van wifi, antivirus, software,... loopt vaak op. Hierdoor missen mensen kansen, met sociale uitsluiting tot gevolg.
“Ik ging in een specifiek veganistisch cafeeke in mijn buurt. Ik keek op de kaart en moest via een QR code betalen, ik stond rap weer buiten. Je wordt buitengesloten als je geen geld op je rekening hebt.”
Ondanks de drempels proberen velen hun plan te trekken en op een creatieve manier gebruik te maken van de tools. Zo bijvoorbeeld kan de camera van een smartphone dienst doen als scanner. Andere vragen hulp aan hun kennissen of vrienden.
Toch blijft de digitale wereld voor veel mensen nog te complex. De corona-periode heeft ervoor gezorgd dat alles zich online afspeelt: het schoolgebeuren, afspraken maken bij het OCMW, de betaling van facturen, een zwembeurt reserveren, het bewijs van rekeninguittreksels doorsturen voor de voedselbank,... Voor mensen die hier niet in mee zijn, had dit ernstige gevolgen:
“Ik wou een voedselpakket aanvragen maar moest rekeninguittreksels tonen om mijn inkomen te bewijzen. Ik moest inloggen bij ING, maar kan dat niet. Dus geen voedselpakket.”
Velen hadden het over het gemis van sociale contacten. Afspreken met mensen, napraten aan het einde van een vergadering, vrijwilligerswerk of het contact met de buren is tijdens de coronacrisis allemaal weggevallen.
Wanneer je niet actief bent op sociale media, is het moeilijk om op de hoogte te blijven van initiatieven in je buurt. Vele uitnodigingen voor evenementen worden verspreid via sociale media.
Digitale communicatie is niet hetzelfde. Het kan misverstanden in de hand werken. Zinnen worden verkeerd geïnterpreteerd of een vergadering op teams loopt moeizaam wanneer mensen tegelijk beginnen praten. Waardoor mensen niet het gevoel hebben aan bod te komen.
Mensen maken zich zorgen over de privacy. De idee leeft dat alle gegevens online beschikbaar zijn. Wie er iets van kent, kan zich daartegen wel beschermen. Maar lang niet iedereen heeft zijn weg naar de privacy-instellingen al gevonden.
Daarnaast mogen de gevaren die gepaard gaan met de digitalisering niet uit het oog verloren worden. Voor de hand liggende gevaren zijn het risico gehackt te worden of verslaafd raken aan de beeldschermen.
Tijdens de corona-crisis werd duidelijk dat digitalisering niet alleen verbindt maar ook uitsluit. Mensen zonder internet of laptop worden afgesneden van de school. Huistaken online maken en indienen was een hele klus. Ouders hebben zelf te weinig kennis, om hun kinderen hierin te ondersteunen.
Maar ook de betaling van facturen werden uitgesteld. Mensen zijn niet vertrouwd met deze tools en hebben schrik om fouten te maken. En hulp vragen aan de kinderen is niet altijd evident, omdat het soms over delicate zaken gaat.
“Ik durf geen hulp vragen bijvoorbeeld om een factuur te betalen, dan stel je dat uit en
uiteindelijk is de vervaldatum voorbij.”
Desondanks biedt digitalisering voor heel wat mensen ook mogelijkheden. Dankzij het onbeperkt bellen en SMS’en wordt de bereikbaarheid vergroot. Op die manier kunnen ouders met een gerust hart zoon- of dochterlief alleen op pad laten gaan.
Daarnaast gebruiken veel mensen hun smartphone of computer om te lezen. Je kan er online de krant op vinden en ook e-boeken zijn op die manier toegankelijk. Voor slechtzienden biedt digitalisering de meerwaarde dat teksten kunnen voorgelezen worden.
Tenslotte vergemakkelijken en versnellen digitale tools ook praktische zaken. Foto’s kunnen snel gedeeld worden, afspraken worden er vlot mee geregeld, tickets bestellen gebeurt binnen enkele klikken en Google Maps is dé gids geworden.
*Dit is het resultaat van onze voorbereiding voor de volksuniversiteit op 3 oktober, georganiseerd door ATD Vierde Wereld, in teken van digitalisering.