Wie een woning wil huren op de private markt, heeft best een stevig spaarpotje. Het hing al een tijdje in de lucht en nu is het ook zo ver: vanaf september betalen huurders niet langer twee maar drie maand huurwaarborg. Concreet betekent dit dat je nog voor je in je nieuwe woning intrekt, vier maand huur moet betalen. Een centraal huurwaarborgfonds had deze hoge drempel kunnen verlagen, maar dit voorstel werd afgezwakt tot een renteloze lening.
Voor veel kwetsbare huurders die een huurwaarborg niet uit eigen zak kunnen betalen, is de nieuwe regeling een nog groter probleem dan voorheen. Bovendien vergroot je met deze maatregel die groep alleen maar. Vergroot je de groep die simpelweg geen kans meer maakt op een dak boven het hoofd.
Daarom lag even de idee van een centraal huurwaarborgfonds op tafel, een voorstel van CD&V. Veel mensen van de Beweging zagen voordelen in het systeem. Het ging om een fonds via het welke elke waarborg van elke huurder geregeld zou worden. Eén systeem voor elke huurder.
Welke problemen zouden hiermee van de baan zijn?
Momenteel is het nog te vaak het geval dat huurders worden afgewezen omdat de waarborg werd verkregen via een bank of het OCMW. Via het systeem van een centraal huurwaarborgfonds kan de verhuurder de oorsprong van de waarborg niet traceren en op basis hiervan niet langer discrimineren.
Bovendien kan de huurder er zeker van zijn dat de waarborg op een geblokkeerde rekening staat. Nog al te vaak maken verhuurders misbruik van hun macht. Mensen durven hun rechten niet afdwingen omdat zij een dak boven hun hoofd nodig hebben. Doordat de vraag groter is dan het aanbod, heeft de verhuurder de macht om mensen te weigeren en te kiezen voor een minder ‘lastige’ huurder. Regelmatig nog wordt gevraagd de huurwaarborg cash in een enveloppe af te geven of wordt deze niet op een geblokkeerde rekening geplaatst. Hierdoor verliest de huurder alle controle over wat er met de waarborg gebeurt. Via het systeem van een centraal huurwaarborgfonds is hier controle op.
Huurders zagen met het voorstel ook een opportuniteit om te gaan voor een systeem met een realistisch afbetalingsplan.
Bovenop deze voordelen zagen wij een grote opportuniteit om meer controle uit te kunnen voeren op de kwaliteit van de woningen op de huurmarkt. Bij de opmaak van een huurcontract wordt altijd een plaatsbeschrijving gevoegd. En ook daar spelen machtsmechanismen. Voor kwetsbare huurders is het vaak een verhaal van zwijgen en knikken of de onmogelijke zoektocht verderzetten. Mensen geven aan dat bepaalde mankementen niet worden opgenomen in de plaatsbeschrijving, maar daarover niet in discussie durven gaan uit schrik om de woning te verliezen. Met als gevolg dat zij later verantwoordelijk gesteld worden voor schade die eigenlijk van voor de start van het huurcontract al aanwezig was. Jammer genoeg hebben ze dan geen poot meer om op te staan, omdat beiden partijen zich akkoord verklaarden. Een plaatsbeschrijving door een neutrale derde partij, zoals een centraal huurwaarborgfonds, zou belangenvermenging uitsluiten.
Helaas, driewerf helaas, het centraal huurwaarborgfonds werd afgevoerd wegens te duur. In de plaats daarvan komt er een systeem van renteloze leningen met een vlotte procedure. Weg anonimiteit, weg neutraliteit.
Weinig ambitieus, maar het is een begin. We hopen op meer, om de positie van de verhuurder op de private huurmarkt echt te versterken!