“Zullen we eens acteren”, vraagt Philippe Geubels wanneer hij voorstelt om de straat op te trekken met een soort verborgen camera-act. “Dat doen we al heel ons leven”, antwoordt iemand uit het gezelschap. Het is regelmatig wel eens slikken in de Taboe-aflevering (Eén) over mensen in armoede. De Beweging keek mee, mét een gezonde dosis terughoudendheid. Die bleek helemaal niet nodig.
Marie-Hélène, Nicole, Nancy en Danny legden in Taboe zonder schroom hun ziel bloot voor Philippe Geubels en bij uitbreiding voor de helft van Vlaanderen. Nu ja, er wás een laagje schroom, maar Geubels krabde dat daar met soms pakkende omzichtigheid af. En zijn humor werkte aanstekelijk, want ook zijn gasten waren niet vies van de nodige zelfspot. “Als ik slechte tanden heb, moet ik boterhammen zonder korstjes eten”, of nog “Ik heb mijn man ontmoet in januari, in mei zijn we getrouwd en in juni had ik spijt”.
Maar wanneer Danny zegt: “Soort zoekt soort, dat hoor je wel vaker. Maar dat is helemaal niet zo. Je ontdekt de anderen die mee aan de zijlijn staan, je zoekt ze niet op”, worden we toch even stil.
Bevrijdend
Wendy, Nancy, Karla, Agnès, Marina, Inge, Els, Franky, Andy, John en Ronald keken samen naar de Taboe-aflevering over armoede, elk vanuit hun eigen ervaringen en leefwereld. Maar over één ding waren ze quasi unaniem: van armoede werd een juist beeld geschetst en de humor was er niet over. Niets dan lof, eigenlijk.
Els: “Ik vond de verhalen waarheidsgetrouw. Het werd duidelijk gemaakt dat armoede over meer gaat dan alleen maar geen geld hebben. En de humor was er niet over.”
Agnès: “Ik heb veel respect gezien. De mensen werden niet belachelijk gemaakt. Geubels luisterde écht, en de humor was niet overdreven. Op andere momenten gooi ik de tv dicht wanneer ik hem zie, hij maakt mensen belachelijk. Maar hier was dat helemaal niet zo.”
Andy: “Ik denk dat het een heel fijne kerel moet zijn. Al vond ik hem in de aflevering met vreemdelingen wel grof”.
Marina: “Als je grappen kan maken over je armoede, kan je je op een of andere manier bevrijden. Mensen in armoede zijn te veel met armoede bezig. Ik heb dat lang ook gedaan. Ik zag niet wat er voor mijn voeten te grijpen viel.”
Andy: “Als je er grappen over kan maken, heb je je situatie voor een stuk verteerd. Bij mij is dat in elk geval zo. Iedereen mag weten dat ik arm ben. Veel erger zijn de kansen die je elke keer weer ontnomen worden. Bij de VDAB of bij welke dienst dan ook hoor je steeds weer ‘Je bent te dom om dit te doen’, ‘Je bent te vuil en te slordig om dat te doen’, … Elke keer opnieuw moet je je dubbel bewijzen, en op de duur zeg je ‘Kust ze!’.
Els: ““Voor mij is armoede ook geen taboe meer. Vroeger wel. Ik heb ook uitsluiting ervaren, geen financiële uitsluiting. Maar voor mij is geen kansen krijgen vele malen erger dan het financiële. Maar inderdaad: lachen is een deel van het verwerkingsproces.””
Vooroordelen
Ronald: “Ik heb het altijd heel moeilijk gevonden om de armoede te aanvaarden. Anderzijds mag ik eigenlijk nog content zijn. Er zijn er voor wie het veel erger is. Ook in ons land, wat mij boos maakt. Het zou toch niet mogen kunnen dat niet iedereen in België menswaardig kan leven?! Het valt niet te accepteren dat in Gent mensen met kinderen op straat moeten leven. Daarom ook dat ik het wat moeilijk had met de humor van Geubels. Ik vond het toch te hard, ik kon er moeilijk om lachen.”
Nancy: “Voor mij kon het, ik vond de humor ok. De verhalen ook, trouwens”.
Wendy: “Ik vond het er ook niet over. En de getuigenissen waren ook niet stereotiep. Eén van de vier deelnemers behaalde een doctoraat, dan weet je dat je niet per se arm geboren moet worden om arm te zijn. Het begint bij het aanvaarden, en ook dat wordt in Taboe mooi weergegeven.”
Franky: “Ik had geen problemen met de humor, integendeel. En ik vond dat de realiteit heel goed werd weergegeven. De boodschap is aangekomen, denk ik. Ik zag dat Geubels zelf regelmatig stil werd van de getuigenissen. Maar de belangrijkste boodschap vind ik toch dat er nog veel te veel vooroordelen bestaan.”
Inge: “Veel mensen weten niet wat armoede is. Het werd in dit programma gelukkig heel duidelijk dat armoede niet je eigen schuld is. Misschien moeten wel vaker zo’n verhalen getoond worden.”
Ervaring
Karla: “Ik hoorde Geubels zeggen ‘Ze hebben niet alleen weinig kansen gehad, maar ook nog eens heel veel pech”. Dat vond ik heel belangrijk. En ook de humor moet er zijn. Voor mij is dat alleszins vaak een wapen geweest.”
Marina: “Voor mij was het anders. Ik liet me pesten, ik liet ze lachen. Ik kon mij daar niet boven zetten. Ik ben nu 60 en het lukt me nog steeds niet om mij te profileren als iemand in armoede. Maar hier kan ik er tenminste over praten, en dat is een overwinning. Jammer genoeg heb ik steeds weer kansen gemist omdat ik geen deftig diploma had. Maar met een diploma heb je toch nog geen ervaring?!”
John: “Ja, dat is zo. Het is goed dat daar eens bij stil wordt gestaan. Maar de humor kon ik wel verdragen. Ik heb namelijk wél veel ervaring, maar dan in armoede (lacht)”.