“Ik ben die hele cijferdiscussie zat. Elk jaar verschijnen er dikke armoederapporten en -jaarboeken van allerlei onderzoekers, organisaties en beleidsniveaus. Die kosten allemaal handenvol geld terwijl er niet altijd iets mee gebeurt.” Dat lazen we eind juli in een interview in Knack met federaal Staatssecretaris voor Armoedebestrijding Zuhal Demir. Als het aan de leading lady van de N-VA ligt, kunnen Decenniumdoelen 2017 van voorzitter Jos Geysels of het Centrum voor Sociaal Beleid van Bea Cantillon best meteen inpakken. Allemaal praat voor de vaak. Alleen is niet duidelijk wie dan nog de vinger moet leggen op de stinkende wonde van de gezondheidsongelijkheid in ons land.
Tien jaar lang al confronteert Decenniumdoelen 2017 het Vlaams en federaal beleid met hun resultaten op vlak van armoedebestrijding. Tien armoedebarometers meten zes duidelijke en haalbare doelstellingen op het vlak van wonen, gezondheid, onderwijs, inkomen, werk en samen leven. Die tien doelstellingen geven een scherp beeld van tien jaar armoedebestrijdingsbeleid.
Al tien jaar beloven de verschillende regeringen de armoede te bestrijden, de (kinder-)armoede te halveren, mensen die leven in armoede boven de armoedegrens te tillen … Resultaat: geen enkele barometer toont een fundamentele verbetering. Integendeel, stuk voor stuk staan ze op rood.
Het decenniumdoel ‘een halvering van de gezondheidsongelijkheid tussen rijk en arm’ – en dus niet het logischer ‘een verdwijning van de gezondheidsongelijkheid tussen rijk en arm’ – wordt niet gehaald. Steeds meer mensen die in armoede of rond de armoedegrens leven, voelen zich ongezond, van 13% in 2006 tot 17% in 2015. Tegelijk stijgt het aantal mensen die hun zorg om financiële redenen uitstellen. Eén op de acht mensen met een laag inkomen stelt gezondheidszorg uit om financiële redenen. Maar gezondheid verdraagt geen uitstel! Ondanks de vele maatregelen en vele middelen in de gezondheidszorg is er geen vooruitgang. De bijkomende besparingen en de hogere facturen dreigen de gezondheidskloof enkel te vergroten. Arm maakt ziek, maar ziek maakt ook arm.
70-puntenplan
De hofleveranciers van de John F. Kennedy-speeches leverden met de regelmaat van de klok gevleugelde woorden af, en ook over economie en armoede liet de man zich wel eens een idiotie in de mond leggen. Eén van de bekendste daarvan is “A rising tide lifts all boats”. De vloed tilt alle boten op. Als de sterksten en de rijksten het goed of beter hebben, zal de rest wel volgen. Het lijkt het evangelie wel van de beleidsploegen die vandaag aan de knoppen zitten. Dat blinde geloof in de vooruitgangseconomie is niet nieuw. En het is ook niet zo dat armoedebestrijding en gezondheidsgelijkheid voor vorige regeringsploegen wél prioritaire issues waren. Maar we stellen een verruwing van de politieke zeden vast. Een individualisering ook. Je hebt altijd alles aan jezelf te danken, of je nu succesvol bent of in de goot terecht komt. Met dat verschil dat vooral de laatste groep geviseerd wordt. Terwijl multinationals elk jaar opnieuw miljarden belastingen ontduiken, worden door het Antwerpse OCMW privé-detectives ingehuurd om na te gaan of bepaalde OCMW-cliënten toch geen valsspelers zouden kunnen zijn.
Gezondheidskloof
Professor Jan De Maeseneer, de grondlegger van de wijkgezondheidscentra die een paar weken terug met emeritaat ging, vecht met hand en tand tegen regeringsmaatregelen, zoals het blokkeren van de goedkeuring van bijkomende wijkgezondheidscentra die effectief werken aan de betaalbaarheid en de kwaliteit van de zorg. De pijnlijke waarheid is dat bepaalde artsen in rijkere gemeenten ze liever niet zien komen. Zo’n beetje zoals een sterrenrestaurant liever geen pitabar als buur krijgt. Zegt De Maeseneer in Knack: “Minister van Volksgezondheid Maggie De Block wil niet dat er nog meer wijkgezondheidscentra bijkomen, omdat die niet passen in haar haar neoliberale overtuiging. Toen ze haar kabinet samenstelde, wist ik al hoe laat het was. Het liep daar plots vol Itinera-jongens die ons eens zouden laten zien hoe de vrije markt alle problemen in de gezondheidszorg kan oplossen. Quod non, natuurlijk. Nergens ter wereld heeft de vrije markt kwaliteitsvolle, toegankelijke zorg tot stand gebracht. “
Daarom onderschrijft de Beweging ten volle de tien heel concrete voorstellen van het Netwerk tegen Armoede om de gezondheidskloof te dichten:
Werk de financiële drempel naar de huisarts weg via een algemene derdebetalersregeling of forfaitair systeem en breid dit uit naar andere disciplines (tandzorg, kine, …).
Investeer in een sterke ziekteverzekering. Extra verzekeringsproducten zouden overbodig moeten zijn.
Stimuleer hulpverlening om meer en beter in te zetten op rechtentoekenning. Bekijk welke rechten meer automatisch toegekend kunnen worden.
Investeer in toegankelijke, kwaliteitsvolle eerstelijnsgezondheidszorg, waaronder wijkgezondheidscentra.
Bouw een eerstelijnspsychologische functie uit, die ook aansluit bij de noden van mensen in armoede.
Investeer in toegankelijke tandzorg door pre-financiering terug te dringen en de tussenkomst door de verplichte ziekteverzekering te versterken in plaats van hiervoor aanvullende verzekeringen aan te bieden.
Zorg dat dringende medische hulp een steviger vangnet wordt, waarbij patiënten, zorgverstrekkers en lokale besturen correct geïnformeerd zijn.
Geef mensen met een beperking een volwaardige plaats in de maatschappij door hen echte kansen en een menswaardig inkomen boven de armoedegrens te geven zonder hen van het kastje naar de muur te sturen.
Herwerk de regelgeving rond referentieadres zodat elke dakloze dit kan gebruiken om rechten te openen.
Ondersteun eerstelijnsgezondheidszorg – ook financieel – om duidelijke en relevante taken rond gezondheidspromotie en ziektepreventie te kunnen opnemen.
Vandaag leven in België mensen in armoede liefst 19 jaar minder lang dan zij die het wél allemaal kunnen betalen. Afkomst bepaalt nog steeds of mensen succes hebben in het leven, afkomst bepaalt nog steeds of je wel of niet kansen krijgt. Afkomst bepaalt nog steeds hoe lang je leeft.
We moesten ons schamen!
Bronnen: decenniumdoelen.be, netwerktegenarmoede.be, www.knack.be